| [checked revision] | [checked revision] |
No edit summary |
|||
| Line 3: | Line 3: | ||
==Przypadek Łotwy== | ==Przypadek Łotwy== | ||
Różne narracje dotycząe przyjęcia chrześcijaństwa na Łotwie są upolitycznionym obszarem gdzie starły się różne religijne i polityczne oddania. Bałtycko-germańscy autorzy często podkreślali rolę humanitarną i edukacyjną pierwszych niemieckich handlarzy i duchownych, którzy przyjechali na terytorium Łotwy. Łotewscy i rosyjscy autorzy, którzy wyznawali wiarę prawosławną podkreślali rolę rosyjskich kolonii w Latgale, we wschodniej części Łotwy, przed inwazją germańską. Są również Ci (którzy należą do Łotewskich Nacjonalistów lub Neopogan), którzy odnieśliby się do całego okresu panowania germańskiego jako 800 lat niewoli i przedstawiliby każdy wpływ chrześcijański w ciemnych barwach – czy to wschodni czy to zachodni.<br /> | Różne narracje dotycząe przyjęcia chrześcijaństwa na Łotwie są upolitycznionym obszarem gdzie starły się różne religijne i polityczne oddania. Bałtycko-germańscy autorzy często podkreślali rolę humanitarną i edukacyjną pierwszych niemieckich handlarzy i duchownych, którzy przyjechali na terytorium Łotwy. Łotewscy i rosyjscy autorzy, którzy wyznawali wiarę prawosławną podkreślali rolę rosyjskich kolonii w Latgale, we wschodniej części Łotwy, przed inwazją germańską. Są również Ci (którzy należą do Łotewskich Nacjonalistów lub Neopogan), którzy odnieśliby się do całego okresu panowania germańskiego jako 800 lat niewoli i przedstawiliby każdy wpływ chrześcijański w ciemnych barwach – czy to wschodni czy to zachodni.<br /> | ||
Jest mało źródeł w formie pismnej dostępnych dla tego okresu. Kronika Henryka z Inflanów została napisana w XIII wieku. Jej nieznany autor pisze o chrystianizacji regionu z perpsektywy germańskiej. Kronika Henryka z Inflanów pozwala nam założyć, że były kościoły chrześcijańskie w Łatgalii i że niektórzy mieszkańcy Łatagli, np. Visvaldis, władca Jersiki, został ochrzszczony przez kościół prawosławny. Jednakże źródła nie mówią nam czy kościoły były budowane aby służyć lokalnej społeczności handlarzy i żołnierzy rosyjskich czy również celom misyjnym. Nie jest również jasne czy wiara niektórych władców była głównie motywowana przekonaniami religijnymi czy była wynikiem wysiłków politycznych/dyplomatycznych. Kronika wspomina, że synowie Tālivaldisa (władcy Tālavy) odwiedzili zastępcę katolickiego biskupa Alberta aby wymienić „wiarę rosyjską” na łacińską aby uzyskać wparcie wojsk germańskich przeciwko inwazjom litewskim i estońskim. Archeologowie znaleźli pochówki w Latgale z krzyżami i gdzie ciała zmarłych były zwrócone na wschód. Możliwym kontrargumentem ku temu jest to, że te zawieszki z krzyżami zostały znalezione tylko w grobach kobiet i dzieci, co oznacza, że prawdopodobnie były używane jako bizuteria, a nie jako artefakt religijny.<br /> | |||
Historia Arcybiskupstwa Hambursko-Bremeńskiego (napisana w XI wieku) mówi o chrystianizacji Europy Północnej. Wspomina kościół w Kurlandii zbudowany w XI wieku przez kupca z poparciem duńskiego króla. Jednakże więcej nie wiadomo na ten temat. Lista biskupów Kurlandii również istnieje, ale ten dokument jest nierzetelny i kilka faktów w nim wspomnianych jest wyraźnie nieprawdziwa. Wydaje się, że powodem sporządzenia tej listy było podkreślenie roli Danii w regionie. Pierwszym historycznym biskupstwem Kurlandii był Engelbert, powołane około 1234 roku przez wyłannika papieskiego Wilhelma. Dane historyczne są również dostępne dla Meinharda, pierwszego biskupa Üxküll (obecnie Ikšķile), wyświęconego w 1186 roku. Podróżował z kupcami do Inflant aby nawracać lokalne plemienia. Jest często przedstawiany jako pokojowy misjonarz, jednakże na koniec zwrócił do idei krucjat, które zostały wprowadzone w życie przez jego następców Betholda (zabitego przez tubylców) i Alberta. Późniejsze były wspomagane przez nowo powołany Liwoński Zakon Braci Miecza i nawracali tubylców siłą. Nawrócenie na chrześcijaństwo terytorium dziś znanego jako Łotwa powinno być postrzegane jako część długotrwałego procesu chrystianizacji Europy, gdzie przeplatały się interesy ekonomiczne, wojskowe i religijne. Trudno powiedzieć kiedy to zostało w pełni osiągnięte (jeśli założymy, że chrześcijaństwo zostało zakorzenione w codziennym życiu tubylców). To najprawdopodobniej wydarzyło się podczas pojawienia się ruchu morawskiego w XVIII wieku wraz z rozprzestrzenieniem kultury czytania wspieranej przez oświecenie. <br /> | |||
Ogólnie, chrystianizacja regionu może być widziana jako część projektu europeizacji, kiedy chrześcijaństwo jako złożony religijny, ekonomiczny, społeczny i polityczny system związków władzy rozszerzył się z Europy Zachodniej do innych części Europy. W XX wieku, chrystianizacji opierali się łotewscy neopoganie (''dievturi'', Stróże Boga po łotewsku), którzy przedstawiali historię Łotwy jako 800 lat germańskiej kolonizacji (formalnie kończącej się z eksodusem bałtycko-niemieckim zapoczątkowanym przez umowę pomiędzy nazistowskimi Niemcami i Łotwą w 1939 roku). Łotweski ruch ''dievturi'' powstał w latach dwudziestych dwudziestego wieku i jest blisko połączony z nacjonalizmem i poszukiwaniem alternatyw na niemiecko-dominujący Luteranizm w niektórych kręgach łotewskiej inteligencji. Dla niektórych, to oznaczało różne łotewskie projekty chrześcijaństwa, podczas gdy niektórzy szukali sposobów na stworzenie, nowej rodzimej religii. <br /> | |||
Następujące to dwa fragmenty z dwóch różnych źródeł. Pierwszy pochodzi z książki o historii Kościoła napisanej przez Robertsa Feldmanisa, pastora luterańskiego i historyka Kościoła, który wspierał idee, że zachodnie chrześcijaństwo było pierwszą gałęzią chrześcijaństwa, które przybyło na terytorium Łotwy. Prawosławie w jego książce jest przedstawione jako obce dla Łotyszy. Czasami Feldmanis nie nazywa prawosławia pareizticība (jak zwykle tłumaczone na łotewski), ale używa słowa akin do transliteracji rosyjskiego terminu (pravoslāvība) aby retorycznie wzmocnić swój wywód. Skrytykował również pogląd, że Germanie przybyli pokojowo i wskazuje na możliwe działania misyjne Skandynawów w XI wieku. | |||
:Cofając się do początków chrystianizacji Łotwy, chciałbym podkreślić jeden bardzo ważny aspekt – istnienie bardzo propagowanego poglądu, że wiara chrześcijańska po raz pierwszy przyszła do nas ze Wschodu, ze strony prawosławnej, z Połocka i był to proces pokojowy w porównaniu z Zachodem, który przybył z „ogniem i mieczem”. […] Wiemy, że rosyjska agresja przeciwko Łotwie była zawsze bardzo okrutna, surowa i krwawa – również w 1180 i w 1182 roku kiedy nasze ziemie miały już kontakt z Zachodem. Rosjanie z Pskova i Nowogrodu najechali obszar południowej Estonii i północnej Łotwy zwanej Tālava niedaleko miejscowości Valka, Alūksne i północy Latgale. Oni bezlitośnie i często niszczyli nie tylko w jednym ataku. Zgodnie z kronikami, inwazje na Estonię były systematyczne – po kilku latach powtarzały się te same zniszczenia i groźby. Co zrobił Połock? Uderzył w dzwony kościelne w Jersice i wszystko było pięknie? Kroniki Połocka odnotowały jedną wiadomość, która jest kluczem do zrozumienia „pokojowego” przybycia prawosławia do naszych ziem. W 1107 roku, wielka armia z Połocka podążyła do i najechała Zemgale. | |||
:- Roberts Feldmanis. ''Latvijas baznīcas vesture''. Rīga, Luterisma mantojuma fonds, 2010. s. 23 | |||
Valdis Tēraudkalns, Ņikita Andrejevs, Anders Fröjmark, Giedrius Janauskas
Różne narracje dotycząe przyjęcia chrześcijaństwa na Łotwie są upolitycznionym obszarem gdzie starły się różne religijne i polityczne oddania. Bałtycko-germańscy autorzy często podkreślali rolę humanitarną i edukacyjną pierwszych niemieckich handlarzy i duchownych, którzy przyjechali na terytorium Łotwy. Łotewscy i rosyjscy autorzy, którzy wyznawali wiarę prawosławną podkreślali rolę rosyjskich kolonii w Latgale, we wschodniej części Łotwy, przed inwazją germańską. Są również Ci (którzy należą do Łotewskich Nacjonalistów lub Neopogan), którzy odnieśliby się do całego okresu panowania germańskiego jako 800 lat niewoli i przedstawiliby każdy wpływ chrześcijański w ciemnych barwach – czy to wschodni czy to zachodni.
Jest mało źródeł w formie pismnej dostępnych dla tego okresu. Kronika Henryka z Inflanów została napisana w XIII wieku. Jej nieznany autor pisze o chrystianizacji regionu z perpsektywy germańskiej. Kronika Henryka z Inflanów pozwala nam założyć, że były kościoły chrześcijańskie w Łatgalii i że niektórzy mieszkańcy Łatagli, np. Visvaldis, władca Jersiki, został ochrzszczony przez kościół prawosławny. Jednakże źródła nie mówią nam czy kościoły były budowane aby służyć lokalnej społeczności handlarzy i żołnierzy rosyjskich czy również celom misyjnym. Nie jest również jasne czy wiara niektórych władców była głównie motywowana przekonaniami religijnymi czy była wynikiem wysiłków politycznych/dyplomatycznych. Kronika wspomina, że synowie Tālivaldisa (władcy Tālavy) odwiedzili zastępcę katolickiego biskupa Alberta aby wymienić „wiarę rosyjską” na łacińską aby uzyskać wparcie wojsk germańskich przeciwko inwazjom litewskim i estońskim. Archeologowie znaleźli pochówki w Latgale z krzyżami i gdzie ciała zmarłych były zwrócone na wschód. Możliwym kontrargumentem ku temu jest to, że te zawieszki z krzyżami zostały znalezione tylko w grobach kobiet i dzieci, co oznacza, że prawdopodobnie były używane jako bizuteria, a nie jako artefakt religijny.
Historia Arcybiskupstwa Hambursko-Bremeńskiego (napisana w XI wieku) mówi o chrystianizacji Europy Północnej. Wspomina kościół w Kurlandii zbudowany w XI wieku przez kupca z poparciem duńskiego króla. Jednakże więcej nie wiadomo na ten temat. Lista biskupów Kurlandii również istnieje, ale ten dokument jest nierzetelny i kilka faktów w nim wspomnianych jest wyraźnie nieprawdziwa. Wydaje się, że powodem sporządzenia tej listy było podkreślenie roli Danii w regionie. Pierwszym historycznym biskupstwem Kurlandii był Engelbert, powołane około 1234 roku przez wyłannika papieskiego Wilhelma. Dane historyczne są również dostępne dla Meinharda, pierwszego biskupa Üxküll (obecnie Ikšķile), wyświęconego w 1186 roku. Podróżował z kupcami do Inflant aby nawracać lokalne plemienia. Jest często przedstawiany jako pokojowy misjonarz, jednakże na koniec zwrócił do idei krucjat, które zostały wprowadzone w życie przez jego następców Betholda (zabitego przez tubylców) i Alberta. Późniejsze były wspomagane przez nowo powołany Liwoński Zakon Braci Miecza i nawracali tubylców siłą. Nawrócenie na chrześcijaństwo terytorium dziś znanego jako Łotwa powinno być postrzegane jako część długotrwałego procesu chrystianizacji Europy, gdzie przeplatały się interesy ekonomiczne, wojskowe i religijne. Trudno powiedzieć kiedy to zostało w pełni osiągnięte (jeśli założymy, że chrześcijaństwo zostało zakorzenione w codziennym życiu tubylców). To najprawdopodobniej wydarzyło się podczas pojawienia się ruchu morawskiego w XVIII wieku wraz z rozprzestrzenieniem kultury czytania wspieranej przez oświecenie.
Ogólnie, chrystianizacja regionu może być widziana jako część projektu europeizacji, kiedy chrześcijaństwo jako złożony religijny, ekonomiczny, społeczny i polityczny system związków władzy rozszerzył się z Europy Zachodniej do innych części Europy. W XX wieku, chrystianizacji opierali się łotewscy neopoganie (dievturi, Stróże Boga po łotewsku), którzy przedstawiali historię Łotwy jako 800 lat germańskiej kolonizacji (formalnie kończącej się z eksodusem bałtycko-niemieckim zapoczątkowanym przez umowę pomiędzy nazistowskimi Niemcami i Łotwą w 1939 roku). Łotweski ruch dievturi powstał w latach dwudziestych dwudziestego wieku i jest blisko połączony z nacjonalizmem i poszukiwaniem alternatyw na niemiecko-dominujący Luteranizm w niektórych kręgach łotewskiej inteligencji. Dla niektórych, to oznaczało różne łotewskie projekty chrześcijaństwa, podczas gdy niektórzy szukali sposobów na stworzenie, nowej rodzimej religii.
Następujące to dwa fragmenty z dwóch różnych źródeł. Pierwszy pochodzi z książki o historii Kościoła napisanej przez Robertsa Feldmanisa, pastora luterańskiego i historyka Kościoła, który wspierał idee, że zachodnie chrześcijaństwo było pierwszą gałęzią chrześcijaństwa, które przybyło na terytorium Łotwy. Prawosławie w jego książce jest przedstawione jako obce dla Łotyszy. Czasami Feldmanis nie nazywa prawosławia pareizticība (jak zwykle tłumaczone na łotewski), ale używa słowa akin do transliteracji rosyjskiego terminu (pravoslāvība) aby retorycznie wzmocnić swój wywód. Skrytykował również pogląd, że Germanie przybyli pokojowo i wskazuje na możliwe działania misyjne Skandynawów w XI wieku.