3.11 Grunwald / Tannenberg / Žalgiris

Giedrius Janauskas, Vitalija Kasperavičiūtė i Christian Pletzing
Pod red. Małgorzata Dąbrowska

Rankiem 15 lipca 1410 roku, w miejscowościach Stębark/Tanneberg i Grunwald/Grünfelde/Žalgiris, około 21,000 rycerzy pod sztandarem Zakonu Krzyżackiego wyszło naprzeciw 29,000 armii polsko-litewskiej pod dowództwem polskiego króla Władysława Jagiełły i Wielkiego Księcia Litwy Witolda. Wieczorem tego dnia, armia Zakonu Krzyżackiego została pokonana, Wielki Mistrz Ulrich von Jungingen i 200 Rycerzy Zakonu zginęło. Zakon stracił chmurę przewagi; jego państwo minęło szczyt władzy. Bitwa pod Grunwaldem, jedna z największych bitew średniowiecza żyła przez wieki w pamięci Polaków, Litwinów i Niemców.

W sierpniu 1914 roku, na początku I Wojny Światowej, niemiecka armia dowodzona przez Hindenburga i Ludendorffa pokonała rosyjską armię dowodzoną przez generała Samsonowa w południowo-wschodnich Prusach niedaleko Olsztynka. Rosyjski głównodowodzący popełnił samobójstwo w lasach mazurskich. Po bitwie, Ludendorff napisał w swoim dzienniku: „Później zasugerowałem, że bitwa powinna być nazwana Grunwald, jako pokuta za bitwę z 1410 roku”. W 1927 roku niedaleko Olsztynka, został wzniesiony ogromny Grunwaldzki Pomnik Narodowy aby upamiętnić zwycięstwo. Symbolizował niemieckie „zwycięstwo nad słowianizmem” Hindenburg, który zmarł w 1934 roku jako Prezydent Rzeszy Niemieckiej został tu pochowany. W 1945 r. niemieccy żołnierze wysadzili pomnik, który został później wyburzony.

W podzielonej Polsce w XIX wieku, zwycięstwo pod Grunwaldem zostało uczczone jako uniwersalne zwycięstwo nad niemieckim Parciem na Wschód. Od 1872 do 1878 monumentalny obraz historyczny Bitwa pod Grunwaldem polskiego malarza Jana Matejki został namalowany w Krakowie. Bitwa pod Grunwaldem była również momentem kulminacyjnym powieści Krzyżacy, wydanej przez zdobywcę Nagrody Nobla Henryka Sienkiewicza w 1900 roku.

Po 1945, socjalistyczny rząd Polski używał mitu grunwaldzkiego jako symbolu porażki niemieckiej. Pamięć o zwycięstwie pod Grunwaldem służyła w tym samym czasie jako narodowa pewność siebie, w regionach zachodnich i północnych, które odpadły z Niemiec na korzyść Polski po 1945 r. Na polu bitwy z 1410 roku, wzniesiono duży pomnik z napisem „Grunwald 1410 – Berlin 1945” w roku 1960. W tym samym roku, do kin wszedł film Aleksandra Forda Krzyżacy. Do 1973, 23 miliony ludzi zobaczyło film. Został on zrealizowany ze znaczną pomocą finansową i ukształtowało kulturę filmowa na wiele dekad. Prawie każde polskie miasto ma ulicę Grunwaldzką. Po 1989 roku, mit Grunwaldu stracił polityczne znaczenie. W dzisiejszych czasach Grunwlad jest ciekawym miejscem turystycznym. Co roku, Grunwald jest miejscem rekonstrukcji tej historycznej bitwy z 1410 roku, w której bierze udział ponad 1000 osób z całej Europy.

W 1910 r., został zbudowany w Krakowie pomnik upamiętniający 500 rocznicę Bitwy pod Grunwaldem. Obrażeni przedstawiciele litewscy nie uczestniczyli w ceremonii o twarcia. Po przejęciu Wilna i regionu wileńskiego przez Lucjana Żeligowskiego, wrogość w kierunku Polski wzrosła. Litwa rozwinęła nową kulturę pamięci bitwy pod Grunwaldem po uzyskaniu niepodległości w 1918 roku. W przededniu 500 rocznicy śmierci Witolda Wielkiego (1930), zdecydowano się uczcić jego pamięć budując mu pomnik. Pomnik Witolda Wielkiego w Kownie został stworzony jako przeciwwaga do krakowskiego pomnika mającego upamiętnić zwycięstwo w Bitwie pod Grunwaldem. Pomnik Witolda Wielkiego jest statuą z brązu stojącą nad czterema postaciami wojskowymi: rosyjską, polską, tatarską i niemieckimi Krzyżowcami i trzymająca złamany miecz. Pomnik odzwierciedlał cele propagandy ideologicznej: łatwo zrozumiały, umożliwiający do zidentyfikowania dziedzictwo i tym samym wprowadzić pewne wartości moralne. Budowa pomnika była głównie wsparta przez wojsko litewskie i dlatego zdecydowano wybudować ten pomnik na terytorium jednostki wojskowej Armii Litewskiej. Władze sowieckie zdecydowały się zburzyć pomnik w 1952 roku. Obywatele Kowna zdecydowali się odbudować pomnik Witolda Wielkiego w 1988 roku. W tamtym czasie, symbole zwycięstwa były szczególnie ważne i wzmocniły narodziny idei dotyczących niepodległości. Miała miejsce ogromna debata gdzie wybudować pomnik, jako że w tamtym czasie Armia Sowiecka dalej stacjonowała w Panemunė (region Kowna). Zatem przeprowadzono badanie opinii publicznej, które przyniosło wiele opinii. Było oczywiste, że uczestnicy badania chcieli usunięcia pomników sowieckiej ideologii i podnieść bohatera przeszłości historycznej.

Witold Wielki, jako postać ideologiczna w narodowej historiografii, musiał usankcjonować interpretację jednolitego narodu. Po dyskusji, zdecydowano aby wybudować pomnik Witolda Wielkiego blisko ulicy - Alei Wolności – obok budynku komitetów wykonawczych i komunistycznych, co było punktem przecięcia kilku pozycji ideologicznych. Dziś mają miejsce dyskusje w prasie na temat tego czy pomnik jest zlokalizowany w niewłaściwym miejscu, czy promuje agresję wobec innych ludzi i powinien zostać przeniesiony do Panemunė.

Litewski Związek Sportowy Žalgiris (Grunwald), organizacja publicznego wychowania fizycznego i sportu została założona w 1944 r. podczas II Wojny Światowej. Teraz Związek liczy sobie oficjalnie 99 publicznie zarejestrowanych klubów sportowych i organizacji sportowych. Dodatkowo, 108 niezarejestrowanych klubów sportowych jest aktywnie zaangażowanych w czynnościach. Około 15000 ludzi jest członkami organizacji pod flagą Žalgiris (Grunwald). Wiele ulic, rynków, statków, ważny klub koszykarski i mocny napój alkoholowy noszą imię „Žalgiris”. 15 lipca jest świętowany jako oficjalny dzień Litewskich Sił Lądowych. Litewska flaga Sił Lądowych, została zrekonstruowana zgodnie z historycznym sztandarem, z herbem Filary Giedymina, który unosił się nad szeregami litewskich żołnierzy w 1410 roku. Różnice w postrzeganiu bitwy pomiędzy Litwinami, a Polakami mogą być widziane w roli sił litewskich. Podczas gdy polski historyk Jan Długosz oskarżył litwinów o ucieczkę z pola bitwy, Litwini podkreślają, że była to symulowana ucieczka, a zatem manewr taktyczny.

Na okazję 600 rocznicy bitwy, nakręcono film fabularny ze wsparciem państwa litewskiego. Podczas gdy w polskim filmie Krzyżacy z 1960 r. Litwini grają tylko rolę wspierającą, to litewski film z 2010 roku ma adekwatnie obrazować znaczenie Litwinów w bitwie.

Na grunwaldzkim polu bitwy w 1901 r. wzniesiono przez stronę niemiecką kamień upamiętniający śmierć Wielkiego Mistrza Ulricha von Jungingena. Nosił inskrypcje:

„W walce o niemiecką naturę, niemieckie prawo Wielki Mistrz Ulrich von Jungingen zmarł tu 15 lipca 1410, śmiercią bohatera”.

W 1919 niemiecki generał Erich Ludendorff opisuje w swoich wspomnieniach dlaczego nazwał bitwę z 1914 r. „Grunwald (Tannenberg)”:

Bitwa została nazwana Bitwą pod Grunwaldem, na moją sugestię, aby upamiętnić bitewę, w której Zakon Krzyżacki został pokonany przez połączone armie polskie i litewskie, Czy Niemcy pozwolą Litwinom i zwłaszcza Polakom aby wykorzystać naszą bezsilność i zgwałcić nas tak jak wtedy? Czy powinna wielowieczna niemiecka kultura zostać utracona?

- Erich Ludendorff. Meine Kriegserinnerungen 1914-1918 (Moje wojenne wspomnienia 1914-1918). Berlin 1919, s. 44. cytując Svena Ekdahla. Tannenberg/Grunwald – ein politisches Symbol in Deutschland und Polen (Tannenberg/Grunwald – symbol polityczny w Niemczech i Polsce). W: Dziennik Studiów Bałtyckich 22, 1991, 4. s. 271-324.

W 1933 Liceum Ogólnokształcące Berlin-Lankwitz zmieniło swoją nazwę na „Tanneberg-Oberschule”. W 1990 szkoła ponownie zmieniła nazwę – tym razem po bojowniku ruchu oporu z II Wojny Światowej. W 1933 zmiana nazwy była usprawiedliwiana następująco:

Nazwa Grunwald nie przypomina tylko dni największych osiągnięć i największej chwały i nadaje się zatem aby obudzić dumę patriotyczną; przypomina również czasy najgłębszego upadku spowodowanego narodowym błędem niezgody i staję się zatem ostrzeżeniem.

- Cytowane ze strony Willi-Graf-Gymnasium, można znaleźć na: https://willi-graf-gymnasium.de/WirUeberUns/Historie/Namensgebung

 Fig. 159: Niemiecki Pomnik Grunwaldu niedaleko Olsztynka Olsztynek

Wzniesiony w 1927 r.. Hindenburg został pochowany w pomniku

Źródło: Bunderarchiv. Bild 146-2004-0008, https://commons.wikimedia.org/wiki/Plik: Bundesarchiv_Bild_146-2004-0008,_Tannenberg-Denkmal.jpg

W 1939 roku, niemiecki historyk Erich Maschke ustanowił połączenie pomiędzy bitwami z 1410 i 1914 roku:

Polska, mierzona przez jej faktyczne zadanie historyczne, stała po złej stronie frontu. […] Polska, która sama zyskała w swojej historii sławę jako „ściana chrześcijaństwa” przeciwko światu wschodniemu pozostała w sojuszu ze schizmatycznymi Rosjanami i pogańskimi Tatarami zwycięzca nad państwem zakonu duchownego Prus, pionier chrześcijaństwa. W gruncie rzeczy nie znaczyło to nic innego niż oskarżenie opuszczenia wschodniej ochrony granicy dla Zachodu.

To nie był tylko polsko-niemiecki antagonism, który powstał po Bitwie pod Grunwaldem. Mężczyżni, którzy wstąpili do armii zakonu, 15 lipca 1410 roku zginęli za wolność i niepodległość Prus. Ich śmierć jednakże, historyczna misja Niemców na półncnym-wschodzie również dowiodła swojej wartości na dwa stulecia: była bastionem niemców i ich miejscem zamieszkania; zatem chroniła zarówno zawartość jak i formę kultury zachodniej. To był dokładnie ten ostatni historyczny sens, który zbudował most pomiędzy Grunwaldem z 1410, a tym z 1914 roku.

- Grunwald - niemieckie przeznaczenie i niemieckie zadanie (Tannenberg. Deutsches Schicksal – Deutsche Aufgabe). Pod red. Kuratorium für das Reichsehrenmal Tannenberg. Oldenburg [1939]. s. 182-183.

W 1977 dziennikarz Karl-Heinz Janßen skrytykował nazwanie koszar w Zachodnich Niemczech imieniem Grunwald:

Ale jakie wartości, jakie cnoty, jakie idee historyczne powinny być uczone młodych rekrutów? Na przykład, dumy z „niemieckiego miecza”, którym “Zygfryd” alias Hindenburg ciął „Słowian”? Ci, którzy dalej dziś oddają cześć Grunwaldowi i Hindenburgowi muszą wiedzieć co robią. […] Krzyż Zakonu Krzyżackiego, Memoriał Grunwald, mit Hindenburga, stare flagi legion – dla większości żołnierzy te symbole nic już nie znaczą. Łańcuch tradycji został przerwany w 1945 roku. Każdy kto chce łączyć to z czymś dobrym, naraża się na niezrozumienie. Dlaczego nie ustanowić nowej tradycji skierowanej na przyszłość?

- Karl-Heinz Janßen. Grunwald – niemiecka zagłada. Co oznaczają nazwy koszar i flag legionów? [Tannenberg - ein deutsches Verhängnis. Wofür stehen die Kasernennamen und Regimentsfahnen?]. W: Die Zeit 39/1977 (16.9.1977)..

 Fig. 160: ''Bitwa pod Grunwaldem'' obraz Jana Matejki

Datowany na 1878 rok. Olej na płótnie, 426 cm × 987 cm. Oryginał znajduję sie w Muzeum Narodowym w Warszawie, w Polsce.

Źródło: dMuseion Muzeum Cyfrowe, http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/docmetadata?id=4799

W pierwszych dniach września 1939 roku, ogromne płótno zostało pośpiesznie usuniętę ze ściany galerii i nawinięte na rolkę razem z Kazanem Skargą, również pędzla Matejki. Pudło z obrazami Matejki, zostało przetransportowane do Lublina. Najpierw, ukryto skrzynię w muzeum i zanim przejęte przez niemców zostały zakopane pod ziemią, gdzie przetrwały do 1944 roku. Propaganda Trzeciej Rzeszy zdefiniowała obraz jako satyrę i prowakację malarza. Nagroda zaoferowana za ujawnienie wynosiła najpierw dwa miliony, aby później wynosić 10 milionów marek.

 Fig. 161: Polski pomnik na grunwaldzkim polu bitwy. Odsłonięty w 1960 r.

Zdjęcie: Albertus teolog, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Grunwald_-_pomnik.JPG

W 1966 roku, Henryk Jabłoński, polski minister edukacji, we wspomnieniu na 550 rocznicy Bitwy pod Grunwaldem w 1960 r. powiedział:

Jak wcześniej wskazano, rocznica grunwaldzka była stworzona jako wielka narodowa manifestacja, która odnosiła się do wydarzenia o silnym historycznym znaczeniu postrzegana wbrew szerszemu tłu historycznemu. […] my widzimy to szersze tło rozciągane do stosunków polsko-niemieckich ogólnie, do walki o zachodnie i północne granice Polski i do wysiłków aby zachować polski charakter terytoriów posiadanych przez Niemców w różnych okresach. Takie podejście, w pełni dzielone przez autorów programu obchodów, łączy te dwie sprawy nie tylko z rocznicą grunwaldzką, ale również z powstaniem narodu polskiego, historią walki o wyzwolenie narodowe i również z Polską Republiką Ludową jako stamen, który umożliwił Polsce odzyskanie terytoriów przejętych przez obcą siłę.

- Henryk Jabłoński. „Polskie Millenium jak odzwierciedlone w Pracy Polskich Naukowców”. W: Przegląd Polskiej Akademii Nauk 12 (1967), 3. P. 1-13, tu s. 6. cytując Sven Ekdahl. “Tannenberg/Grunwald – ein politisches Symbol in Deutschland und Polen”, W: Dziennik Studiów Bałtyckich 22, 1991, 4. s. 271–324.

W 1987 roku, program „Komitetu Polskiego Grunwaldu”, który zorganizował coroczne obchody na polu bitwy, stwierdził, że w 1410 roku starły się dwie ideologie:

[...] z jednej strony ideologia dominacji, poddaństwa, opresji lub zagłady innych ludzi, z drugiej strony ideologia prawa do własnej tożsamości, dobrych sąsiedzkich stosunków pomiędzy ludźmi i narodami, tolerancji i pokoju. Jeśli pierwsze służy jako usprawiedliwienie podbojów, ekspansji terytoriów niemieckich kosztem innych ludzi aby uczynić agresję dobrą […] drugi stał za obroną praw ludzkich, domagał się uznania pokojowych metod rozwiązywania problemów międzynarodowych i usparwiedliwonego konfliktu zbrojnego tylko wtedy kiedy inny oznacza obronę prawa do własnego wyjścia, a sprawiedliwość i pokój były niewystarczające.

- Program Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. W: Rzeczpospolita 161 (13.7.1987). cytując Sven Ekdahl. “Tannenberg/Grunwald – ein politisches Symbol in Deutschland und Polen”. W: Dziennik Studiów Bałtyckich 22, 1991, 4. s. 271–324.

Oryginalne dzieło Antoniego Wiwulskiego (1877 – 1919) w Krakowie zostało, co nie jest zaskoczeniem, zniszczone przez okupujących nazistów podczas II Wojny Światowej, a kopia, która teraz stoi w swoim miejscu od 1976 roku, została wiernie odtworzona, przy użyciu szkiców i modeli oryginału. Na górze, na swoim koniu, znajduje się król Polski Władysław Jagiełło, mieczem swoim w prawej dłoni wskazującym w dół. Z przodu jest jego kuzyn Wielki Książę Litwy Witold, otoczony z każdej strony zwycięskimi żołnierzami armii połączonej. Leżący mężczyzna to Ulrich von Jungingen, Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego, który stracił życie podczas bitwy.

Litewski rzeźbiarz Vincas Grybas (1890-1941) stworzył pomnik Witolda Wielkiego w Kownie. Pomnik został wybudowany w Wysokim Panemunė w 1932 r. Pomnik został zniszczony przez sowiecki rząd w 1952 roku. Reprodukcja, która teraz stoi w miejscu pochodzi z 1988 roku i została wiernie odtworzona przy użyciu szkiców i modeli oryginału. Statua z brązu przedstawiająca Wielkiego Księcia Witolda z mieczem. W rogach piedestału pokonani żołnierze, wspierający wyższe partie piedestału, na którym stoi Witold: ruski żołnierz z tarczą przedstawiającą św. Grzegorza zabijającego smoka. Niemiecki Krzyżowiec, ze złamanym mieczem i z tarczą z niemieckim orłem u jego stóp tatarski i polski żołnierz, każdy z tarczą z orłem u jego stóp.

Pomiędzy tekstem, a datami jest medalion z mapą Litwy w XIV wieku.

Profesor Mečislovas Jučas w swojej książce Bitwa pod Grunwaldem (1960) kłóci się z badaniem Bitwy pod Grunwaldem Kuczyńskiego. M. Jučas skrytykował jego próbę zmniejszenia roli Witolda i jasno zademonstrował, że to nie było wcale zgodne z danymi źródłowymi. Litewski manewr został początkowo zaprzeczony przez M. Jučasa. Z jednej strony podkreślił, że porażka Litwinów w Bitwie pod Grunwaldem jest fikcją Jana Długosza, podczas gdy kronika kontynuatora Johna of Posilge i Cronica conflictus „rozróżnia dwa założenia – odwrót i ucieczkę”, a drugie założenie nie ma zastosowania u Litwinów. Później, M. Jučas nie wątpił, że „odwrót Litwinów był litewskim manewrem, który miał na celu rozproszenie żołnierzy wroga, tak aby z nienacka mogli ich zaatakować od tyłu. Trudno jest wyjaśnić powrót Litwinów na pole bitwy w jakikolwiek inny sposób, zwłaszcza ponieważ Litwini użyli tego typu manewru więcej niż raz”. Tu widzimy jedną nowość – manewr zwodniczego odwrotu jest wyjaśniony przez nie zbyt tradycyjny pomysł, że jest to taktyka tatarska i jest uważana za normalny litewski manewr.

- Tomas Baranauskas. “Žalgirio mūšis Lietuvos istorikų darbuose”. W: Viduramziu Lietuva można przeczytać na: http://viduramziu.istorija.net/socium/zalgiriomusis-istoriografija.htm

Profesor Sven Ekdahl odnalazł w archiwach list napisany do Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego dający całkiem jasne i wysoce wiarygodne wyjaśneinie tego co stało się pod Grunwaldem.

Drogi Mistrzu, jeśli Boska Opatrzność zorganizuje spotkanie z wrogami, aby walczyć, a ty ustawisz się w szeregu i ustawisz swoje siły przeciwko wrogom, radzimy, abyś wziął gości wojennych i najemników, których masz przy sobie, że bierzcie tych z nich, których uważacie za zdolnych, i ustalajcie ze swoimi dowódcami, aby byli posłuszni, gdy stoją w kolejce do walki, aby pozostali w formacji. Może się zdarzyć, że twoi wrogowie celowo pozwolą aby jeden lub dwa sztandary wycofały się lub uciekły: byłoby to celowe, ponieważ mają nadzieję, że mogą przerwać twoją formację bitewną w ten sposób, ponieważ ludzie zwykle lubią podejmować pościg, jak widać w Wielkiej Bitwie. Dlatego upewnijcie się, jeśli tak się stanie, tak ściśle, jak to tylko możliwe, i nalegajcie, aby wasi ludzie pozostali w swoich szeregach: ponieważ kiedy grupa żołnierzy lub szyk staje się zbyt pewna zwycięstwa, nie jest łatwo przywrócić ludzi, ponieważ wszyscy chcą podjąć pościg i myślą, że zwycięstwo zostało odniesione, i nie wiedzą, że to zwycięstwo może być w połowie przegrane. Z tego powodu radzimy wam w najbardziej przymusowy sposób, abyście trzymali swoich ludzi razem w swoich formacjach bojowych tak surowo, jak to tylko możliwe, i nigdy nie pozwalali im odejść od innych, dopóki nie zobaczycie, jak formacje wroga zachowują się za uciekającymi. I w ten sposób ostrożnie ustalcie to ze swoimi dowódcami, aby był mocno zachowany, ponieważ można to zaobserwować w takim przedsięwzięciu, gdy 20 lub 30 żołnierzy podejmuje pościg, że czasami powodują rozbicie wielu formacji bojowych, ponieważ czasami mają nadzieję na zysk, ale zamiast tego ponoszą wielką szkodę.

- Sven Ekdahl. “Punkt zwrotny w Bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku. W: Lituanus, Tom 56, Nr. 2 - Lato 2010, można zobaczyć pod adresem: http://www.lituanus.org/2010/10_2_06%20Ekdahl.html

Jonas Mačiulis-Maironis (1862-1932) – jeden z najsławniejszych litewskich poetów, był również katolickim księdzem i profesorem. Maironis napisał wiele wierszy. Wiele z nich znajduje się w jego najsławniejszym zbiorze wierszy Pavasario Balsai (Głosy Wiosny). Wiersz Wieści nadeszły został stworzony w Sankt-Petersburgu w 1902 roku. Jego wiersze pomogły ukształtować litewską narodową samoświadomość, promowały aspiracje wolnościowe i niepodległościowe. Bez wątpienia autorytet Maironisa jako autora podręcznika litewskiej historii (1891) w tamtym czasie odgrywał znaczącą rolę w umocnieniu nazwy Žalgiris.

Eina Garsas

Wiersz i pieśń folkowa

NADESZŁY WIEŚCI

Autor Jonas Mačiulis-Maironis

Właśnie nadeszły wieści z Prus:

Osiodłajcie swojego konia!

Rycerze zmierzają do naszego kraju

z potężną siłą.

Nie martw się, siostro! Proszę, bądź dobrej myśli:

wrócę na żywo, hale i serdecznie do moja ojczyźnie, droga

Wielkie są bogactwa krzyżowców:

iglice z pobitego złota

Łaski wieże ich miast,

jedwabie ich skarby.

Przyniosę pruski miecz. Jedwabisty szal, który przyniosę.

Siostro kochanie, będziesz miał szalik, złoty pasek i pierścionek.

Wiosna już nadeszła.

Usłysz skowronka w locie!

Ale nie ma wiadomości o tym,

kto poszedł walczyć.

Gdy słońce zaszło, bitwa szalała.

Tam moja miłość walczyła o swój kraj, tam moja miłość umarła.

Wszyscy moi przyjaciele śpiewają beztrosko,

Ubrani w lśniące jedwabie.

Jeśli chodzi o mnie, zawsze płaczę

I o grobach marzę.

Drogie miłości, nie będę czuł uczuć, jak szepczesz.

Na moim smukłym palcu nie ustawisz złotego pierścienia!”

Przełożył Peter Tempest

Dostępne na: https://allpoetry.com/News-Has-Come

Istnieje moneta 500 litów upamiętniająca rocznicę 600 lat bitwy pod Grunwaldem (metal: złoto Au 999, średnica 33 mm, waga 31,1 g.). Została zaprojektowana przez artystę Rytasa Jonasa Belevičiusa. Stylizowana na krawędzi monety w XV wieku. Zostałą wypuszczona w 2010 (edycja 5000 sztuk). Moneta została wybita w Mennicy Litewskiej UAB.

Awers monety przedstawia majestatyczną pieczęć Witolda Wielkiego. Rewers monety ukazuje scenę bitwy grunwaldzkiej, przedstawia szczegółowo ubiór jeźdźców i piechoty, zbroi, broni typowych dla tego okresu. W półkolu jest napisane Bitwa pod Grunwaldem 1410-2010.

Pytania do refleksji i dyskusji

1. Dlaczego bitwy z 1410 i 1914 roku były i są tak ważne dla Polsk, Litwy i Niemiec?
2. Czy ulice w Polsce, na Litwie i w Niemczech dalej powinny nosić nazwy Zalgiris / Grunwald / Tannenberg? Czy ulice noszące takie nazwy powinny być zmienione?
3. Jak powinniśmy dziś odpowiednio pamiętać wydarzenia z tamtego czasu z pola bitwy?

Dodatkowe źródła

1. Sven Ekdahl. „Punkt Zwrotny w Bitwie pod Grunwaldem w 1410.” W: Lituanus, Tom 56, Nr 2 – lato 2010. http://www.lituanus.org/2010/10_2_06%20Ekdahl.html
2. Sven Ekdahl. Grunwald 1410. Studia nad tradycją i źródłami. (Grunwald 1410. Studies on Tradition and Sources). Avalon, 2015.
3. Mečislovas Jučas. Žalgirio mūšis (Bitwa pod Grunwaldem). Vilnius, Lietuvos dailės muziejus, 2009.
4. D. Mačiulis, R. Petrauskas, D. Staliūnas. Kas laimėjo Žalgirio mūšį? (Kto wygrał Bitwę pod Grunwaldem?) Vilnius, Mintis, 2012.
5. W. Paravicini, R. Petrauskas. Vercamer G. Tannenberg - Grunwald - Žalgiris 1410. Krieg und Frieden im späten Mittelalter. Wiesbaden, Harrassowitz Verlag, 2012.
6. Stephen Turnbull. Grunwald 1410 Katastrofa Rycerzy Krzyżackich. London, Osprey Campaign, 2003.