Krucjaty Bałtyckie

Juhan Kreem, Anders Fröjmark, Jörg Hackmann

W 13 stuleciu, kraje na wschodznim wybrzeżu Morza Bałtyckiego doznały głębokiej transformacji. Krzyżowcy z zachodu podbili i nawrócili wiele lokalnych plemion i ustanowili nowe średniowieczne administracje państwowe, znane teraz jako Inflanty i Prusy.

Mając na uwadze, że Prusy stały się silnie zgermanizowane w późniejszych wiekach, to niemieccy osadnicy w Inflantach pozostali mniejszością, a lokalne grupy etniczne zachowały swoją tożsamość, podczas gdy grupy rosły w siłę podczas drugiej połowy XIX wieku aby stać się nowoczesnymi państwami narodowymi. Nasza opinia dotycząca Krzyżowców w regionie Bałtyku jest zależna od wielu okoliczności. Czytając średniowieczne kroniki napisane przez przez krzyżowców mogą wywołać diamteralnie przeciwstawne interpretacje w zależności od opinii czytającego. Bałtycko-germańska szlachta postrzegała krzyżowców jako ich przodków. Nie próbowali ich gloryfikować, ale przynajmniej próbowali zrozumieć i usprawiedliwić czyny zdobywców. Krytyka Krucjat zaczełą się podczas oświecenia, kiedy została połączona z odrzuceniem starożytnego reżimu. Z estońskiego i łotewskiego punktu widzenia, identyfikacja z tymi pogańskimi plemionami jest istotną częścią w ich zrozumieniu przeszłości, dlatego ta sama wojna (Krucjaty Bałtyckie) jest również nazywana walką o wolność w estońskiej i łotewskiej historiografii.

Pomimo, że krucjaty do Finlandii miały bardziej skromny zakres, opór tubylców przeciwko podbijającym z zachodu ma również swoje miejsce w fińskiej historiografii. Lalli Fin, który zabił biskupa Henryka z Uppsali, był traktowany jako lokalny bohater, natomiast Henryk został katolickim świętym z powodu swojego męczeństwa – świętym patronem Finlandii.

Niemieckie i polskie postrzeganie Zakonu Krzyżackiego i jego terytorium w Prusach, zostało ukształtowane przez narodowy konflikt XIX i XX wieku. Kontrowersje zawierały sprawy czy zakon sfałszował dokumenty na początku XIII wieku aby rościć sobie prawa do terytorium Prus i czy to Zakon sprowadził cywilizację do regionu czy podbił go przemocą. W końcu zwycięstwo polsko-litewskiej armii nad armią Zakonu Krzyżackiego pod Grunwaldem w 1410 roku było przedmiotem wielu upamiętnień pomiędzy późnym XIX wiekiem (obraz Jana Matejki), I Wojną Światową (niemieckie zwycięstwo pod Tannebergiem), a czasem po II Wojnie Światowej (film Krzyżacy, po angielsku: Black Cross w reżyserii A. Forda, 1960).

Pytania dotyczące mniej lub bardziej wymuszonej europeizacji regionu Morza Bałtyckiego zostały zbadane na nowo w projekcie wielonarodowym Zderzenie Kultur czy Kompromis, prowadzonym przez profesora Nilsa Blomkvista na ówczesnym Kolegium Uniwersyteckim Gotlandii (teraz Uniwersytet w Uppsali, Kampus Gotland) od 1996 do 2009 roku. Niniejszy project stworzony na początku nowej sytuacji politycznej w regionie Morza Bałtyckiego, zakończył się wieloma publikacjami i stworzył sieć badawczą, która do pewnego stopnia dalej istnieje.

Ludwig von Maydell (1795–1446) był jednym z najważniejszych artystów bałtyckiego romantyzmu. Urodził się w dużej bałtycko-germańskiej rodzinie i studiował sztukę w Berlinie, Dreznie, Sztutgarcie. Po powrocie do Tartu, założył pierwszą pracownię ksylograficzną w Imperium Rosyjskim. Jego zainteresowanie historią doprowadziło do serii bardzo wpływowych obrazów o średniowiecznych Inflantach.

Zanim pozwolimy kronikarzowi rozpocząć narrację, chcielibyśmy skorzystać z możliwości aby pozbyć się jakichkolwiek wątpliwości i nieporozumień dalej utrzymywanych przez filantropów, zadając niniejsze pytanie: „Jakie prawo mieli ci obcy aby się tu osiedlić i mieszać się w sprawy rdzennej społeczności?” zamierzając wymusić ich niesprawiedliwe panowanie. Jest na to tylko jedna odpowiedź: Kultura ma nie tylko prawo, ale i obowiązek walczyć i pokonać barbarzyństwo ponieważ taki rodzaj przestępstwa poniża ludzkość i zawstydza Boga. Sposób jak to zostanie zrobione będzie zależał od czystości kultury lub od rozmiaru barbarzyństwa, które ciągle zawiera, coś czego sami nie możemy osądzać, ponieważ zostanie to wymierzone podczas Dnia Sądu Ostatecznego, tak jak my sami będziemy musieli wtedy odpowiedzieć. My, jak również Europa i cały świat, cały czas się uczymy i dlatego nie możemy określić, z punktu widzenia dnia dzisiejszego co powinno się wydarzyć 600 lat temu. Byłoby dużo lepiej zaobserwować obiektywnie co naprawdę wydarzyło się i spróbować pojąć dlaczego to musiało się wydarzyć aby nauczyć się dziś czegoś pożytecznego, nie wiedząc co przyniesie przyszłość.

- Ludwig von Maydell. Objaśnienia dotyczące 50 ilustracji historii rosyjskich prowincji bałtyckich Dorpat, 1839. s. 1–2.